Vincent Van Gogh
Vincent van Gogh ( 1853 - 1890 )
Er zijn veel kunstenaars van wie de levensomstandigheden vrijwel onbekend zijn, of - indien wij ze al kennen - weinig betekenis hebben voor het waarderen of beter begrijpen van hun werk.
Vincent van Gogh daarentegen behoort tot die categorie van kunstenaars bij wie leven en werk zeer nauw samengaan. Kennis van de gebeurtenissen in zijn leven kan bij hem veel bijdragen tot een beter inzicht in zijn werk en zijn persoonlijkheid.
Heel bepalend hierbij is zijn innige, zij het herhaaldelijk door ernstige twisten verstoorde, vriendschap met zijn broer Theo. Theo is altijd in de schaduw gebleven van zijn beroemde broer, hoewel Vincent zich zonder de voortdurende steun van Theo nooit had kunnen ontplooien tot het genie dat we kennen.
'De levensomstandigheden zouden ons hoe dan ook tot broeders maken', schreef van Gogh aan zijn broer, 'omdat wij in zo menig opzicht lotgenoten zijn'. Hoezeer hun levens parallel zouden lopen, tot aan beider tragisch einde toe, kon Vincent toen nog niet vermoeden.
Vincents korte, maar veelbewogen leven is welbekend:
- zijn opleiding in de kunsthandel in Den Haag, Londen en Parijs
- zijn werk - als onderwijzer - in Engeland
- zijn mislukte poging om, zoals zijn vader, predikant te worden
- zijn verblijf in de Borinage als evangelist onder de mijnwerkers.
Eindelijk, op zesentwintigjarige leeftijd, neemt hij de beslissing om zich geheel aan de kunst te wijden, met ondermeer een korte studietijd in Antwerpen, daarna in Parijs, Arles, Saint-Rémy en Auvers.
Later volgen talrijke psychische inzinkingen en uiteindelijk - op 37 jarige leeftijd - zijn zelfmoord.
Voor een beter begrijpen van Vincent van Gogh
- Kort nadat Vincent werd afgewezen door zijn grote liefde, Kee Vos, ontmoette hij Sien, een zwangere vrouw, die op straat haar brood moest verdienen ... met haar zou Vincent 2 jaar samenleven (1882 - 1884).
- Zijn bewondering voor Paul Gauguin, met wie Vincent later in een zeer gespannen relatie zou samenwerken en die uiteindelijk zou culmineren in een dramatisch conflict, waarbij hij zijn oor afsneed, het in een envelop stak en naar een meisje van plezier bracht (december 1888).
- Zijn vrijwillige opname in het krankzinnigengesticht van Saint-Rémy (mei 1889).
- Een jaar later ontslag uit deze instelling met volgende afsluitende aantekening van de behandelende arts:
‘De zieke, die doorgaans kalm was, heeft tijdens zijn verblijf in deze inrichting verschillende aanvallen gehad met een duur van twee weken tot een maand. Tijdens die aanvallen was de patient ten prooi aan verschillende angsten en hij heeft bij herhaling getracht zich te vergiftigen door bijvoorbeeld de verf in te slikken waarvan hij zich bediende bij het schilderen. Tussen die aanvallen in was de patient volkomen kalm en helder van geest. Hij hield zich dan met veel vuur bezig met het schilderen. Vandaag verzoekt hij te mogen vertrekken om in het noorden van Frankrijk te gaan wonen, in de hoop dat het klimaat daar beter voor hem zal zijn’ (mei 1890).
- Op zondag 27 juli 1890 probeert Vincent van Gogh in een korenveld achter het kasteel van Auvers zelfmoord te plegen met een pistoolschot door de borst. Als gevolg van de opgelopen verwonding overlijdt hij de dag nadien.
- In het hart getroffen door deze zelfmoord overlijdt zijn broer Theo zes maanden later ook.
Hockney is een iPad-fan van het eerste uur, en dan met name van de tekenapp Brushes. Van Gogh had die volgens hem ook interessant gevonden: ‘Ik bedoel, nu zou hij volgens mij op een iPad werken... hij zou ze waarschijnlijk op een iPad tekenen en ze naar zijn broer sturen.’ Wat denk jij? Ontdek het zelf in Hockney – Van Gogh: The Joy of Nature.
Kijk voor meer info en tickets op: www.vangoghmuseum.nl/hockney. #HockneyVanGogh #VanGoghWonders
David Hockney, ‘The Arrival of Spring in Woldgate, East Yorkshire in 2011 (twenty eleven) - 17 May’ © David Hockney. Foto: Richard Schmidt
Vincent van Gogh ( 1853 - 1890 )
Er zijn veel kunstenaars van wie de levensomstandigheden vrijwel onbekend zijn, of - indien wij ze al kennen - weinig betekenis hebben voor het waarderen of beter begrijpen van hun werk.
Vincent van Gogh daarentegen behoort tot die categorie van kunstenaars bij wie leven en werk zeer nauw samengaan.
Kennis van de gebeurtenissen in zijn leven kan bij hem veel bijdragen tot een beter inzicht in zijn werk en zijn persoonlijkheid.
Heel bepalend hierbij is zijn innige, zij het herhaaldelijk door ernstige twisten verstoorde, vriendschap met zijn broer Theo.
Theo is altijd in de schaduw gebleven van zijn beroemde broer, hoewel Vincent zich zonder de voortdurende steun van Theo nooit had kunnen ontplooien tot het genie dat we kennen.
'De levensomstandigheden zouden ons hoe dan ook tot broeders maken', schreef van Gogh aan zijn broer, 'omdat wij in zo menig opzicht lotgenoten zijn'.
Hoezeer hun levens parallel zouden lopen, tot aan beider tragisch einde toe, kon Vincent toen nog niet vermoeden.
Vincents korte, maar veelbewogen leven is welbekend:
- zijn opleiding in de kunsthandel in Den Haag, Londen en Parijs
- zijn werk - als onderwijzer - in Engeland
- zijn mislukte poging om, zoals zijn vader, predikant te worden
- zijn verblijf in de Borinage als evangelist onder de mijnwerkers.
Eindelijk, op zesentwintigjarige leeftijd, neemt hij de beslissing om zich geheel aan de kunst te wijden, met ondermeer een korte studietijd in Antwerpen, daarna in Parijs, Arles, Saint-Rémy en Auvers.
Later volgen talrijke psychische inzinkingen en uiteindelijk - op 37 jarige leeftijd - zijn zelfmoord.
Voor een beter begrijpen van Vincent van Gogh
Kort nadat Vincent werd afgewezen door zijn grote liefde, Kee Vos, ontmoette hij Sien, een zwangere vrouw, die op straat haar brood moest verdienen ... met haar zou Vincent twee jaar samenleven (1882 - 1884).
Zijn bewondering voor Paul Gauguin, met wie Vincent later in een zeer gespannen relatie zou samenwerken en die uiteindelijk zou culmineren in een dramatisch conflict, waarbij hij zijn oor afsneed, het in een envelop stak en naar een meisje van plezier bracht (december 1888).
Zijn vrijwillige opname in het krankzinnigen gesticht van Saint-Rémy (mei 1889).
Een jaar later ontslag uit deze instelling met volgende afsluitende aantekening van de behandelende arts:
‘De zieke, die doorgaans kalm was, heeft tijdens zijn verblijf in deze inrichting verschillende aanvallen gehad met een duur van twee weken tot een maand. Tijdens die aanvallen was de patient ten prooi aan verschillende angsten en hij heeft bij herhaling getracht zich te vergiftigen door bijvoorbeeld de verf in te slikken waarvan hij zich bediende bij het schilderen. Tussen die aanvallen in was de patient volkomen kalm en helder van geest. Hij hield zich dan met veel vuur bezig met het schilderen. Vandaag verzoekt hij te mogen vertrekken om in het noorden van Frankrijk te gaan wonen, in de hoop dat het klimaat daar beter voor hem zal zijn’ (mei 1890).
Op zondag 27 juli 1890 probeert Vincent van Gogh in een korenveld achter het kasteel van Auvers zelfmoord te plegen met een pistoolschot door de borst. Als gevolg van de opgelopen verwonding overlijdt hij de dag nadien.
In het hart getroffen door deze zelfmoord overlijdt zijn broer Theo zes maanden later ook.
Vincent van Gogh (1853 - 1890), Parijs, september-oktober 1887
Olieverf op doek, 44.5 cm x 37.2 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh schilderde dit zelfportret in de winter van 1887-1888, toen hij al bijna twee jaar in Parijs woonde. Het werk laat zien dat hij de stippeltechniek van de pointillisten had bestudeerd en op zijn eigen, originele manier toepaste.
De streepjes verf zijn in verschillende richtingen geplaatst. Ze volgen de omtrek van zijn hoofd en vormen zo een soort aureool.
Het schilderij is een van Van Goghs meest gedurfde Parijse kleurexperimenten. Met lange verfstreken plaatste hij de complementaire kleuren naast elkaar: blauw en oranje in de achtergrond, rood en groen in de baard en de ogen. De kleuren versterken elkaars werking. Door het verkleuren van het rode pigment zijn de paarse verfstreken nu blauw, waardoor het contrast met het geel minder sterk is.
Toen Van Gogh terugkwam uit het ziekenhuis na het oor-incident, begon hij gelijk aan twee stillevens 'om weer aan het schilderen te wennen'. Een daarvan was Stilleven rond een bord met uien, dat kan worden gezien als een zelfportret. Van Gogh schilderde allemaal persoonlijke voorwerpen, zoals zijn pijp en tabak. Daarnaast ligt een envelop van een brief van zijn broer Theo, een lege fles absint en een populair handboek, dat hij raadpleegde voor zelfmedicatie.
Vincent van Gogh, Stilleven rond een bord met uien (begin januari 1889) Kröller-Müller Museum
At the end of November 1885 Van Gogh moved to Antwerp. During his stay here, he painted a number of cityscapes. Vincent rented a small room at Lange Beeldekensstraat 194. This was his rear view. Vincent van Gogh, Houses seen from the back (1885-1886) - Van Gogh Museum
Vincent van Gogh, Arles, april 1889
Olieverf op doek,73.2 cm x 93.1 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Als droevig zijnde, doch altijd blijde’ was Van Goghs favoriete Bijbelcitaat.
Deze regel komt uit 2 Korintiërs 6:10 en was vooral in zijn vroege jaren belangrijk voor hem. Vincent kortte het citaat in tot: ‘droevig, maar altijd blijde’.
Bij het Zuid-Franse stadje Arles lagen veel fruitboomgaarden. Toen Van Gogh er in 1888 arriveerde, brak al snel de lente aan. Enthousiast schilderde hij verschillende bloeiende fruitbomen: abrikozen, amandelen, appels, perziken en deze pruimenbomen.
Maar Van Gogh was niet tevreden. Hij nam dit doek mee naar Saint-Rémy en werkte er daar uit zijn herinnering aan. ‘Het is me gelukt de harmonie van de tonen beter uit te drukken’, schreef hij.
Vincent van Gogh, Korenveld onder onweerslucht (1890)
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh probeerde in dit werk nadrukkelijk ‘triestheid, extreme eenzaamheid uit te drukken’. Toch vond hij dat zijn schilderijen van landschappen ook toonden ‘hoe gezond en hartversterkend ik het platteland vind’. De natuur kon machtig zijn en soms overweldigend, maar dat maakte haar voor Van Gogh des te troostrijker.
Vincent van Gogh, Wandelpad in de tuin van de inrichting (1889)
Kröller-Müller Museum, Oterlo
Van Gogh bracht de herfst van 1889 door in de inrichting in Saint-Rémy. Schilderen was de beste remedie tegen zijn ziekte, maar tijdens zijn aanvallen kon hij niet werken.
Lees meer over zijn verblijf in de inrichting en klik hier.
Vincent van Gogh, De oogst (1888)
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh schilderde verschillende stadia van de oogst. Er zijn half gemaaide korenvelden te zien, ladders en enkele karren. Op de achtergrond is een maaier aan het werk. Hij gaf het werk daarom de titel ‘la moisson’: de oogst. Van Gogh beschouwde het als een van zijn meest geslaagde schilderijen. ‘Het doek slaat absoluut alle andere dood’, schreef hij aan zijn broer Theo.
Ontdek meer over Van Gogh in de natuur en klik hier.
Paul Gauguin, Aan de oever van de rivier, Martinique (1887).
Van Gogh Museum, Amsterdam
Op aanraden van Vincent ging Theo in december 1887 op atelierbezoek bij Paul Gauguin in Parijs. Die had nieuwe schilderijen uit Martinique meegenomen. De broers waren onder de indruk. Ze vonden Gauguins werk heel modern, met die plat-decoratieve vlakken, vreemde kleuren en hoge horizon. Wat vind jij van de werken uit Martinique?
Heb je ze nog niet gezien? Bezoek de tentoonstelling en klik hier.
In de inrichting vond Vincent soms troost in religieuze gedachten. Tijdens een van zijn crises raakte de litho van Delacroixs Pietà, Maria met christus in haar armen, tot zijn verdriet beschadigd. Hij besloot een kopie te schilderen 'die geloof ik, doorvoeld is'.
Lees meer - Vincent van Gogh, Pietà (after Delacroix) (1889)
‘Dat neemt niet weg dat ik een verschrikkelijke behoefte heb aan, zal ik het woord maar uitspreken – aan religie – dus ga ik 's nachts naar buiten om de sterren te schilderen.' Religie bleef een rol spelen, ook in Vincents kunstwerken. Hij vond zijn geloof buiten, in de natuur.
Leer meer over zijn geloof in de natuur: http://vangogh.nl/E9Fi30mwUOt
Vincent van Gogh, Sterrennacht collectie MoMA The Museum of Modern Art
‘En dat is opnieuw een les voor mij, dat ik moet proberen in oprechtheid te werken zonder te veel bijgedachten die het geweten verontrusten. Een schilderij, een boek, daar moet je niet laatdunkend over doen en als het mijn plicht is dat te maken, dan moet ik niet iets anders verlangen', schreef Van Gogh op 1 januari 1889 aan zijn broer Theo.
Vincent van Gogh, Amandelbloesem (1890)
Ontdek meer http://vangogh.nl/5m4L30mWnXR
"Want nooit heb ik zoveel geluk gehad, de natuur is hier uitzonderlijk mooi. Alles en overal. De hemelkoepel is van een wondermooi blauw, de zon heeft stralen van bleekzwavelgeel en het is zacht en vriendelijk als de combinatie van hemelsblauwe en gele tinten bij Vermeer van Delft. Ik kan niet zo mooi schilderen, maar ik ga er zo in op dat ik me laat gaan zonder ook maar aan één enkel voorschrift te denken.
Vincent van Gogh, Korenveld (1888)
Van Gogh Museum, Amsterdam
'Maar ik zal mijn strijd strijden & mijn leven duur verkoopen & probeeren 't te winnen en er boven op te komen', schreef Vincent aan zijn broer Theo (1881).
Lees meer http://vangogh.nl/Luxg30mWp5x
Wie Vincents eerste schilderijen vergelijkt met zijn latere meesterwerken, ziet hoe zijn palet na een lange zoektocht veranderde van donker naar licht. Hij bezocht veel musea en liet zich inspireren door andere kunstenaars. Hij schreef in zijn brieven hoe hij experimenteerde met technieken, zoals in Tuin met geliefden: Square Saint-Pierre (1887) paste hij de nieuwe schildertechniek pointillisme toe. Op den duur vond hij het precieze stippelen waarschijnlijk te tijdrovend.
Ontdek meer http://vangogh.nl/8mPz30mWpBp
'rimpels in voorhoofd en om den mond, stijf houterig, een zeer rooden baard, vrij ongeredderd en triest’, zo omschreef Vincent zichzelf aan zijn zus Wil toen hij in Parijs zat. Dit was dan ook het laatste werk dat hij daar maakte. De stad had hem geestelijk en lichamelijk uitgeput. Toch liet hij met dit schilderij zien dat hij een moderne kunstenaar was door een nieuwe schilderstijl te gebruiken met felle, haast ongemengde kleuren.
Vincent van Gogh, Zelfportret als schilder (1888)
Lees meer over zijn tijd in Parijs http://vangogh.nl/PTi130mYag2
‘Ik voel dat mijn bestaan een reden heeft! Ik weet dat ik een heel ander mens zou kunnen zijn!’ Vincent schreef dit in 1880 aan zijn broer Theo toen zijn baan als lekenprediker was mislukt. Hij voelde zich lamgeslagen door de omstandigheden, maar wist dat er iets voor hem in het verschiet lag. Kort hierop besloot Vincent kunstenaar te worden: de beste keuze ooit.
Vincent van Gogh, Zonnebloemen (1888)
Van Gogh Museum, Amsterdam
Een Parijse kennis beschreef dat Van Gogh oude werkschoenen kocht op een vlooienmarkt. Daarmee liep hij door de modder tot ze erg vies waren. Toen pas vond hij ze interessant genoeg om ze te schilderen. Hij hield van hun doorleefde uiterlijk. #VanGoghCaptures
Vincent van Gogh, Schoenen (1886)
Theo was misschien wel Vincents grootste motivatie en steun om door te gaan met schilderen en in zichzelf te blijven geloven als kunstenaar. Het was Theo die Vincent adviseerde om kunstenaar te worden en hem vervolgens financieel steunde. In 1888 stuurde Theo Vincents werk naar musea zodat zijn schilderijen tentoongesteld werden. Heb jij ook zo’n geweldige broer of zus?
Portret van Theo van Gogh (1887) Leer meer: http://vangogh.nl/s5GV30o01IH
Happy Birthday Vincent!. Vandaag 30 maart 2019 is het 166 jaar geleden dat Vincent van Gogh werd geboren. Op zijn verjaardagen werd hij niet overladen met cadeaus: Vincent was blij met kleine dingen. Lees hoe hij Vincent zijn verjaardag vierde: http://vangogh.nl/fuVG30nRM4B
Zelfportret met grijze vilthoed (1887)
Enkele werken van Vincent van Gogh
Landschap bij avondschermering
Roze rozen in een groene vaas
De rode wijngaard
Korenvelden in Auvers-sur-Oise
Korenveld bij zonsopgang
Paarse irissen tegen roze achtergrond
Turfspitters in de duinen
Olijfbomen in berglandschap
Bloeiend amandeltakje in een glas
Zelfportret met grijze vilthoed
Vincent van Gogh, Arles, november 1888
Olieverf op doek, 32.5 cm x 40.3 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Zaaiers hielden Van Gogh zijn hele kunstenaarsleven bezig. In totaal maakte hij meer dan dertig tekeningen en schilderijen met hetzelfde thema. Deze zaaier schilderde hij in het najaar van 1888. Van Gogh werkte in die tijd samen met Paul Gauguin (1848-1903). Die vond dat hij minder naar de werkelijkheid moest werken, en meer uit zijn verbeelding.
Van Gogh gebruikte hier kleuren die emotie en hartstocht moesten uitdrukken. Hij gaf de hoofdrol aan het groengeel van de lucht en het paars van het veld. De helgele zon lijkt wel een stralenkrans, die van de zaaier een heilige maakt.
Vincent van Gogh, Arles, januari 1889
Olieverf op doek, 95 cm x 73 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
De Zonnebloemen behoren tot de bekendste schilderijen van Van Gogh. Hij maakte ze in Arles, in Zuid-Frankrijk, in 1888 en 1889. In totaal schilderde hij vijf grote doeken van zonnebloemen in een vaas, met drie tinten geel ‘en anders niets’. Zo liet hij zien dat het mogelijk was een voorstelling te maken met veel varianten van één kleur zonder aan zeggingskracht in te boeten.
Voor Van Gogh hadden zijn schilderijen van zonnebloemen speciale betekenis. Ze drukten ‘dankbaarheid’ uit, schreef hij. De eerste twee hing hij in de kamer van zijn vriend Paul Gauguin, de schilder die een tijdje bij hem kwam wonen in het Gele Huis. Gauguin was onder de indruk van de zonnebloemen, die volgens hem ‘helemaal Vincent’ waren. Van Gogh had tijdens het verblijf van zijn vriend al een nieuwe versie geschilderd en later vroeg Gauguin er een cadeau. Daar voelde Van Gogh niet veel voor. Wel maakte hij nog twee vrije herhalingen, waarvan er één in het Van Gogh Museum hangt.
Vincent van Gogh, Arles, oktober 1888
Olieverf op doek, 72.4 cm x 91.3 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
In Arles maakte Van Gogh dit schilderij van zijn slaapkamer in het Gele Huis. Hij had de kamer zelf ingericht met eenvoudige meubels en zijn eigen werk aan de muur. De heldere kleuren moesten ‘absolute rust’ of ‘slaap’ uitdrukken.
Het werk heeft tegenwoordig fel contrasterende kleuren: uit onderzoek is gebleken dat delen van het schilderij in de loop der tijd verkleurd zijn. Zo waren de wanden en deuren oorspronkelijk niet blauw, maar paars.
De achterwand van de kamer lijkt schuin te staan. Dit was geen vergissing van Van Gogh. De muur stond inderdaad niet haaks op de andere. Toch lijkt het alsof hij de wetten van het perspectief niet overal nauwkeurig heeft toegepast, maar dat was een bewuste keuze. Aan Theo schreef hij dat hij het interieur opzettelijk ‘vlak’ had geschilderd en alle schaduwen had weggelaten om het op Japanse prenten te laten lijken. Van Gogh was erg tevreden over het schilderij: ‘Toen ik na mijn ziekte mijn doeken terugzag, vond ik de Slaapkamer het beste’.
Vincent Van Gogh, Arles, midden maart 1888
Olieverf op doek
Kröller-Müller Museum, Otterlo
Provence
Na een verblijf van bijna twee jaar in Parijs heeft Vincent van Gogh aan het begin van 1888 genoeg van de stad. Hij wil weer terug naar het platteland. Van bevriende kunstenaars hoort hij over het zuiden van Frankrijk, ‘het land van de blauwe tonen en vrolijke kleuren’, en hij besluit dat zijn volgende bestemming de Provence zal zijn.
Uitzonderlijk mooi
Het blijkt een goede keuze: ‘Nooit heb ik zo’n geluk gehad, de natuur is hier uitzonderlijk mooi. Alles en overal. De hemelkoepel is van een wondermooi blauw, de zon heeft stralen van bleekzwavelgeel en het is zacht en vriendelijk als de combinatie van hemelsblauwe en gele tinten bij Vermeer van Delft.’
Dynamische compositie
Al vrij snel na aankomst in Arles maakt Van Gogh verschillende versies van de ophaalbrug iets ten zuiden van de stad: vier schilderijen, twee tekeningen, een aquarel en een schets. Dit schilderij heeft een dynamische compositie. Het kanaal vormt een diagonaal die het totale beeld draagt. Hierdoor wordt het oog naar de brug met de passerende huifkar geleid.
Vincent van Gogh, Auvers-sur-Oise, juni 1890
Olieverf op doek, 50.2 cm x 101 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Dit avondlandschap maakte Van Gogh in de velden bij Auvers, met zicht op het plaatselijke kasteel. Hij schilderde de perenbomen op de voorgrond met een wirwar aan zwarte verfstreken. Daarmee versterkte hij het contrast van de donkere bomen tegen de geelverlichte hemel.
Het schilderij heeft wel iets van een panorama, door zijn langgerekte formaat. Het is een meter breed en 50 centimeter hoog. Van Gogh maakte vanaf juni 1890 in totaal dertien werken met deze afmetingen. Op één na zijn het allemaal landschappen. Hij sneed de doeken zelf uit een grote rol schilderslinnen.
Dankzij de uitvinding van de verftube in 1841 werd het voor schilders veel makkelijker om buiten te werken. Ook Van Gogh maakte veel gebruik van verftubes om in de natuur te kunnen schilderen.
(Portret van Madame Roulin)
Vincent Van Gogh, dec. 1888 - jan. 1889
Olieverf op doek
Kröller-Müller Museum, Oterlo
Van Gogh sluit in Arles vriendschap met de postbode Joseph Roulin en zijn vrouw Augustine. Hij schildert van hen allebei en van hun drie kinderen portretten. Hier heeft hij Augustine afgebeeld als 'La Berceuse', wat wiegster of wiegelied betekent. Met het koord in haar hand kan ze de wieg van haar baby laten schommelen.
Troost en warmte
Van Gogh heeft met dit portret een speciale bedoeling. Het gaat hem niet zozeer om de gelijkenis van mevrouw Roulin maar om de sfeer van het schilderij. Augustine staat symbool voor het moederschap. De titel en de kleuren moeten, net als de muzieknoten in een wiegenliedje, een gevoel van troost en warmte oproepen bij de mensen die het schilderij zien.
Bloemmotief
De donkere achtergrond is bezaaid met dahlia’s, die vereenvoudigd zijn weergegeven. Van Gogh schildert dit portret in de eerste maanden van 1889. In deze periode past hij wel vaker een bloemmotief als achtergrond toe, maar daarna komt het in zijn oeuvre niet meer voor.
Vincent van Gogh, Saint Rémy, Juni 1889
Het schilderij De Sterrennacht bevindt zich in de collectie van het Museum of Modern Art (MoMA) in New York.
Er is weinig bekend van ‘Sterrennacht’. Slechts tweemaal heeft Van Gogh er terloops iets over geschreven in een brief aan zijn broer. Wel is bekend dat Van Gogh toendertijd leed aan paniekaanvallen. Zo heeft hij ‘Sterrennacht’ geschildered uit het hoofd, niet in de buitenlucht. Kenners noemen dan ook de emotionele lading, die van het schilderij afspat. Het moge duidelijk zijn dat ‘Sterrenacht’ enorm tot de verbeelding spreekt!
"This morning I saw the country from my window a long time before sunrise, with nothing but the morning star, which looked very big," van Gogh wrote to his brother Theo, from France. Rooted in imagination and memory, The Starry Night embodies an inner, subjective expression of van Gogh's response to nature. In thick, sweeping brushstrokes, a flamelike cypress unites the churning sky and the quiet village below. The village was partly invented, and the church spire evokes van Gogh's native land, the Netherlands.
Vincent van Gogh, Nuenen, april-mei 1885
Olieverf op doek, 82 cm x 114 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh zag De aardappeleters als een meesterproef. Hij koos een moeilijke compositie om te bewijzen dat hij op weg was een goede figuurschilder te worden. Het schilderij moest de realiteit van het harde boerenleven verbeelden. De boeren gaf hij daarom grove gezichten en knokige werkhanden. Zo liet hij zien dat zij ‘met die handen die zij in den schotel steken zelf de aarde hebben omgespit en (…) dat zij hun eten zoo eerlijk verdiend hebben’.
Hij schilderde de vijf figuren in aardkleuren, ‘zoowat de kleur van een goed stoffigen aardappel, ongeschild natuurlijk.’ De boodschap van het schilderij was voor Van Gogh belangrijker dan correcte anatomie en technische perfectie. Hij was zeer tevreden met het resultaat. Zijn schilderij werd echter kritisch ontvangen omdat het zo donker van kleur was en de figuren vol fouten zaten. Tegenwoordig is De aardappeleters een van Van Goghs beroemdste werken.
‘I was full of the Christmas feeling, and feeling isn’t enough, one must bring it into one’s work. So I’m now occupied with two large heads of an orphan man, with his white beard and old-fashioned, old top hat’. Wrote Vincent to Theo. Vincent van Gogh, Orphan man with top hat, (1882) Van Gogh Museum
Vincent voelde zich na vier maanden Auvers gebroken en zijn geloof in een betere tijd was vervlogen. 'Ik voel me – mislukt, dat is het wat mij betreft, ik voel dat dat het lot is dat ik aanvaard en dat niet meer zal veranderen', schreef hij aan zijn broer Theo (1890). Ontdek meer over de laatste maanden van Vincent: http://vangogh.nl/rS2k30mwV4P
Vincent van Gogh, Worn out (1882)
Vincent van Gogh, Landschap met turfhoop en boerderijen (1883)
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh was op het platteland opgegroeid en verstond daarom onder de natuur niet alleen ongerepte wildernis, maar ook de uitgestrekte akkers.
Vincent van Gogh, Parijs, maart-juni 1887
Olieverf op karton, 41 cm x 33 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Over de hele wereld kent men deze man met rode baard en serieuze blik. Vincent van Gogh schilderde in totaal ongeveer 35 zelfportretten. De meeste maakte hij in Parijs. Het was voor hem vooral een oefening in het portretschilderen. Het ging hem er niet om zichzelf zo realistisch mogelijk af te beelden. Hier gebruikte hij de neo-impressionistische stijl met korte, ruwe penseelstreken. Hij wisselde die af met langere verfstreken, zoals bij het oranje in zijn baard.
Het schilderij is verkleurd. Oorspronkelijk was de achtergrond blauw met dieprode verftoetsen, maar het rood is bijna geheel transparant geworden.
Vincent van Gogh (1853 - 1890),
Saint-Rémy-de-Provence, september 1889
Olieverf op doek,73.2 cm x 92.7 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh schilderde deze ommuurde akker vanuit zijn kamer in de inrichting. De eerste maanden dat hij daar zat, mocht hij het terrein niet verlaten.
De maaier zwoegt in de hitte van de zon in het veld. Het koren, dat met dikke klodders gele verf is geschilderd, golft om hem heen. Voor Van Gogh stond het koren symbool voor de eeuwige cyclus van de natuur en de vergankelijkheid van het leven. In de maaier zag hij ‘de dood (…), in die zin dat de mensheid het koren voorstelt dat wordt gemaaid’.
Hij voegde daar wel aan toe dat het een dood was ‘bijna met een glimlach. Het is helemaal geel, afgezien van een rij paarse heuvels, bleek- en lichtgeel. Ik vind het grappig dat ik het zo heb gezien door de tralies van een cel.'
Cipressen en twee vrouwen
Saint-Rémy-de-Provence, februari 1890
Olieverf op doek,43.5 cm x 27.2 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
De slanke cipres is karakteristiek voor het landschap van de Zuid-Franse streek Provence. Daar verbleef Van Gogh in 1889-1890 in de psychiatrische inrichting in Saint-Rémy. Hij vond de cipressen prachtig. De vorm en verhoudingen van de boom vergeleek hij met die van een Egyptische obelisk.
Met wervelende penseelstreken in verschillende tinten groen en zwart schilderde hij de bomen, met af en toe een likje rood voor het contrast. De kleur van de bomen was een uitdaging – Van Gogh noemde het in een brief aan zijn broer ‘die moeilijke tint flessengroen’.
‘Hij schildert voornamelijk bloemen, vooral met het doel om zijn volgende schilderijen frisscher van kleur te krijgen’, schreef Theo over zijn broer Vincent. Van Gogh kreeg wekelijks bloemen van kennissen. Dit was een van de eerste boeketten die hij onder handen nam, er zouden er nog vele volgen.
Vincent van Gogh, Flesje met pioenrozen en blauwe ridderspoor (1886)
Tuin van de inrichting Saint-Paul
Saint-Rémy-de-Provence, oktober 1889
Olieverf op doek, 73.8 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh putte veel inspiratie uit de grote tuin rondom de inrichting waar hij zich liet opnemen in 1889. In de herfst maakte hij dit schilderij dat hij ‘Het vallen van de bladeren’ noemde. De najaarstemming wordt hier opgeroepen door de kleuren, de eenzame wandelaar, en de bladeren die door de wind worden meegevoerd.
Van Gogh koos voor een hoog standpunt. Daardoor zijn de silhouetten van de boomstammen door de onder- en bovenrand van het schilderij afgesneden. Hij kende deze compositievorm van Japanse prenten en de werken van kunstenaarsvrienden Bernard en Gauguin.
Korenveld met kraaien
Auvers-sur-Oise, juli 1890
Olieverf op doek, 50.5 cm x 103 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Korenveld met kraaien is één van de beroemdste schilderijen van Van Gogh. Vaak wordt beweerd dat dit het allerlaatste werk van de kunstenaar zou zijn. De dreigende lucht met kraaien en het doodlopende pad zouden vooruit wijzen naar zijn naderende levenseinde. Dit is echter een hardnekkige mythe. Na dit schilderij maakte hij nog verschillende andere werken.
Met zijn korenvelden onder woeste luchten wilde Van Gogh weliswaar ‘triestheid, extreme eenzaamheid’ uitdrukken, maar tegelijkertijd wilde hij ook laten zien ‘hoe gezond en hartversterkend ik het platteland vind.'
Van Gogh gebruikte voor dit schilderij sterke kleurencombinaties. De blauwe lucht contrasteert met het geeloranje koren, terwijl het rood van het pad wordt versterkt door groene banen gras.
Het Gele Huis (De straat)
Arles, september 1888
Olieverf op doek, 72 cm x 91.5 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
In mei 1888 huurde Van Gogh vier kamers in een huis aan de Place Lamartine in Arles (Zuid-Frankrijk). Op het schilderij dat hij van dit plein maakte, is zijn woning herkenbaar aan de groene luiken. Vlak nadat hij in het Gele Huis was getrokken, stuurde hij Theo een beschrijving en een schets van zijn schilderij van het huis: ‘het is ontzagwekkend, die gele huizen in de zon en dan de onvergelijkelijke helderheid van het blauw.’
Van Gogh heeft in dit werk, dat hij zelf ‘De straat’ noemde, zijn naaste omgeving weergegeven. Links is het restaurant te zien waar hij vaak ging eten. Het huis van zijn vriend, de postbode Joseph Roulin lag voorbij de tweede spoorbrug.
Met het Gele Huis had Van Gogh een plek gevonden waar hij niet alleen kon schilderen maar ook vrienden kon laten logeren. Hij wilde van dit gele hoekpand een kunstenaarshuis maken, waar gelijkgestemde schilders samen konden wonen en werken.
Glas met gele rozen
Parijs, juni-juli 1886
Olieverf op karton, 35.0 cm x 27.0 cm
Van Gogh Museum, Amsterdam
Van Gogh maakte in de zomer van 1886 in Parijs veel bloemstillevens. Bloemstillevens waren populair en verkochten vaak goed. Van Gogh hoopte dat dit zijn kansen zou vergroten om stukken te kunnen verkopen.